09:50 11/02/2012
Cứ mỗi độ xuân về, thú chơi chọi gà lại lôi cuốn người xem bởi mỗi con gà chọi có những miếng đánh riêng, nhiều đòn hiểm, lạ...
Chơi chọi gà tại lễ hội chùa Cảnh Linh, xã Phúc Thành (Kim Thành)
Thành truyền thống từ nhiều đời nay, mỗi dịp Tết đến, xuân về, ở nhiều lễ hội làng, các sới chọi gà lại được tổ chức. Chọi gà lôi cuốn người xem bởi mỗi con gà chọi có những miếng đánh riêng, nhiều đòn hiểm, lạ.
Công phu
Xem gà chọi chiến đấu quyết liệt, ra đòn dũng mãnh với nhiều miếng đánh hiểm, nhưng ít người biết, để có một con gà chọi hay người nuôi phải bỏ rất nhiều công sức cùng sự am hiểu, niềm đam mê. Chúng tôi đến nhà ông Nguyễn Văn Lộc, 60 tuổi, ở phường Quang Trung, TP Hải Dương, người có thâm niên chơi gà chọi nhiều năm khi ông đang chăm sóc cẩn thận những chú gà để chuẩn bị đi thi đấu ngày xuân. Ông Lộc cho biết, từ nhỏ, ông luôn đi theo các cụ xem đấu gà ở những lễ hội làng. Năm 16 tuổi, ông bắt đầu mang gà đi chọi các nơi. Hiện nay, hai người con trai của ông cũng rất mê chơi gà chọi. Để có gà chọi hay, đầu tiên, người chơi phải biết chọn gà. Những giống gà chọi tốt hiện nay ở các tỉnh như: Hưng Yên, Bắc Ninh, Bắc Giang, Sơn Tây (Hà Nội), Hải Dương. Một con gà chọi tốt cần hội tụ được các yếu tố: đầu rô thắt, mỏ to, hàm sâu, mào công (hoặc mào râu), cổ tròn chắc, dài, lông cánh to, dài sắc nhọn và ngực nở. Chân gà ngắn, đùi dài; chân có hai hàng vẩy án thiên, phủ địa rộng, bóng mượt, có giác độc, vẩy sau sâu. Gà chọi có màu lông khá phong phú: đen, sám, tía, cú, ngũ sắc, ô tía, ô chuối, sám tía, sám chuối... Dân chơi gà chọi không bao giờ nuôi gà màu trắng.
Quá trình nuôi dạy gà chọi đòi hỏi tỷ mỉ, chu đáo. Gà chọi cần nuôi trong chuồng rộng, bảo đảm thoáng mát vào mùa hè, ấm vào mùa đông. Gà ngủ phải mắc màn để tránh bị muỗi đốt vì gà hầu như không có lông và dễ bị mắc bệnh. Trước và sau khi ngủ, gà cần được rửa chân sạch sẽ. Gà chọi chủ yếu ăn thóc. Thóc cần ngâm, đãi sạch. Một ngày cho gà ăn ba bữa. Bữa sáng và bữa tối cho ăn thóc vừa đủ, riêng bữa trưa cho ăn thêm rau xanh (hoặc cà chua), nếu gà gầy cho ăn thêm thịt chó, thịt bò, tôm, lươn. Khi gà trưởng thành phải được kiểm tra cân nặng thường xuyên 2 - 3 ngày/lần, không để gà tăng cân. Vào mùa đông, để tăng sức đề kháng, có thể cho gà béo thêm một tý, sau đó phải giảm ngay.
Trong quá trình nuôi, gà liên tục được nhốt vào lồng để tập chạy, vừa rèn thể lực vừa rèn việc quen chạy vòng quanh sới khi thi đấu(vần gà chọi). Gà nuôi 8 - 9 tháng, chủ gà bắt đầu luyện (vần) cho gà biết chọi. Ban đầu cho gà làm quen chọi với gà khác, lần này chỉ cho gà đánh thử 1 - 2 hồ đòn, mỗi hồ 10 - 15 phút. Gà được quấn móng, cựa để tránh gây thương tích cho đối phương. Đây là lần ra mắt mang tính quyết định xem có thể trở thành gà chọi thực sự hay không. Sau đó, nếu gà đá được, chăm sóc 1 - 2 tháng bắt đầu cho đá chính thức. Kết thúc lần hai, cho gà nghỉ khoảng 10 ngày, nếu gà bị thương nhiều thì nghỉ dài hơn và cho đá tiếp. Thông thường, nếu gà thuộc trạng nhỏ dưới 3 kg, chỉ cần sau ba lần vần là gà có thể ra sới chọi được; gà trạng to từ 3 kg trở lên phải vần ít nhất 5 lần. Sau mỗi lần vần, gà cần được chăm sóc chu đáo. Nếu gà bị thương thì dùng nước nóng pha với nghệ chườm liên tục đến khi gà khỏi.
Theo anh Vũ Đại Dương, ở phường Sao Đỏ (Chí Linh), trong quá trình thi đấu, để gà có nhiều cơ hội giành chiến thắng đòi hỏi nhiều yếu tố, đặc biệt có vai trò rất lớn của chủ gà. Nếu chủ gà nhiều kinh nghiệm sẽ đọc được điểm yếu, điểm mạnh của gà đối phương để sử dụng gà hợp lý, như: nếu biết gà đối phương yếu phần cổ sẽ đưa gà của mình có nhiều đòn đánh hiểm ở điểm đó vào thi đấu. Trong quá trình thi đấu, chủ gà phải biết chăm sóc gà khi bị dính đòn và phải nhìn tinh để biết gà của mình bị thương ở đâu rồi chữa. Đồ nghề của mỗi chủ gà khi đem gà đi chọi không thể thiếu là nước nóng, nghệ và kim chỉ dùng để chườm, khâu khi gà bị thương. Ngoài những đòn đánh thông thường như: đá vào sọ, đá ức, đứng ngang đá sọ, đá vào hai tai, những con gà hay phải linh hoạt trong tấn công và biết sử dụng nhiều đòn hiểm: phá kiềng, đâm móc nách, buông tát, bắt tai bắt má, giật cương đổi tảng, thông vỉa hai mang...
Hấp dẫn
Ngay từ những ngày đầu xuân, các sới chọi gà đã diễn ra rộn ràng tại nhiều lễ hội truyền thống, khu vui chơi giải trí trên địa bàn tỉnh.
Từ nhiều năm nay, lễ hội đình Nhị Châu (TP Hải Dương) không thể thiếu chọi gà. Sới gà luôn diễn ra náo nhiệt, hấp dẫn, thu hút đông đảo người xem trong hai ngày diễn ra lễ hội (13 và 14 – 1 âm lịch). Sới gà được tạo dựng khá đơn giản, dùng tấm ni - lông quây tròn. Từ trẻ em đến người cao tuổi, đàn ông, phụ nữ đứng xem chật kín. Ai cũng hào hứng, tò mò muốn len được vào chỗ thuận lợi để tận mắt chứng kiến các con gà chọi thể hiện sức mạnh, khả năng chiến đấu dũng mãnh.
Nhiều năm nay, lễ hội đền Ngư Uyên, xã Long Xuyên (Kinh Môn) hấp dẫn du khách thập phương với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao, trò chơi dân gian. Lễ hội năm nay, nhằm không ngừng mở rộng quy mô, phục vụ khách thập phương về dự hội, địa phương tổ chức thêm hoạt động chọi gà. Sới gà thu hút nhiều chủ gà nổi tiếng ở trong và ngoài huyện về tham gia. Để thuận tiện cho người xem, ban tổ chức lễ hội đặt sới gà ngoài bãi rộng trước cửa đền. Buổi chiều ngày khai hội (16 - 1 âm lịch), sới gà trở thành hoạt động cuốn hút người xem. Không ít người dân từ nhiều năm nay mới lại được xem chọi gà.
Cũng như lễ hội đình Nhị Châu, đền Ngư Uyên, để tạo không khí vui tươi, sôi động, nhiều lễ hội trên địa bàn tỉnh có tổ chức chọi gà. Để hạn chế tiêu cực phát sinh, các địa phương đứng ra tổ chức, quản lý, giám sát. Do vậy, trò chọi gà góp phần tạo nên sự hấp dẫn, náo nhiệt ở các lễ hội dân gian và nâng cao đời sống tinh thần cho người dân.
DANH TRUNG
Theo Báo Hải Dương
TUYỂN TẬP CHIẾN KÊ 
